RODZAJE PASTELI
Pastele są niezwykle bogatym medium do tworzenia samodzielnych prac jak i do technik mix-media.
Mnogość form oraz barw daje wiele możliwości kreacji.
Medium to jednak wymaga specjalnego traktowania w trakcie pracy jak i odpowiedniego sposobu przechowywania.
Specyfika pasteli wiąże się też z odpowiednim podłożem, które zapewni im przyczepność, ale ten temat poruszymy w kolejnej części pastelowego cyklu, a teraz zacznijmy od zapoznania się z rodzajami pasteli.
Pastele możemy podzielić głównie na suche i olejne, ale warto też wspomnieć o pastelach wodnych, pastelach do tkanin oraz PanPastelach.
Na rynku mamy dostępne trzy formy pasteli suchych:
– sztyfty
– kredki
– pył (PanPastele)
PASTLE W SZTYFCIE
Pastele w formie sztyftu są najbardziej popularne. Składają się z glinki lub kredy, do której dodane jest spoiwo (zazwyczaj guma tragantowa) oraz pigment. Po wymieszaniu powstaje gęsta pasta przypominająca ciasto, która po wyschnięciu tworzy sztyft.
Ich kształt może być różny w zależności od producenta oraz twardości: są sztyfty kwadratowe, owalne – przypominające świecową kredkę owiniętą w papier, ale są też pastele, które nie posiadają tej papierowej otoczki.
Pastele w sztyfcie różnią się miękkością i napigmentowaniem.
Miękkie pastele mają mało spoiwa, przez co są kruche i sypkie. Wspaniale nadają się do tworzenia tła, świetnie się blendują, rozcierają, tworzą malarski efekt (np.: pastele Sennelier).
Pastele kwadratowe są już twardsze, mają więcej spoiwa. Nadają się do wykonania pewnych detali, ponieważ delikatnie można je nastrugać, jak i do pokrywania większych płaszczyzn na rysunku (np.: pastele firmy Faber-Castell, Conte a Paris).
Różnica w pigmentacji polega na dodaniu odpowiednich proporcji kredy i pigmentu w procesie produkcji.
Im więcej pigmentu tym bardziej intensywny kolor, a im więcej kredy tym kolor jest bardziej pastelowy.
Pastele Sennelier nie mają w swoim składzie kredy, więc kolory tych pasteli są najbardziej wyraziste i intensywne.
PASTELE W KREDCE
Pastele w kredce są najbardziej przydatne do rysowania detali, świetnie sprawdzają się np.: w realistycznym portretowaniu, w małych rysunkach lup przy podkreśleniu detali. Jest to najmniej brudząca forma pasteli, więc komfort pracy jest bardzo przyjemny.
Pastele w kredce różnią się od sztyftu drewnianą otoczką, dzięki czemu można je temperować.
Pigmentacja oraz sypkość jest różna w zależności od producenta.
Najbardziej popularne kredki na rynku to:
- Koh-I-Noor Gioconda
- Faber-Castell Pitt
- Cretacolor
- Derwent
- Caran d’Ache
- Stabilo Carbothello
Pastele, które najbardziej wyróżniają się jeśli chodzi o pigmentację to Caran d’Ache.
Świetnie kryjące, dobrze napigmentowane. Nadają się do podkreślenia refleksów jak i najbardziej zaciemnionych miejsc w rysunku. Mają nieco grubszy wkład, niż pozostałe kredki, ale są najbardziej kruche i łamliwe.
Są nieco tłustsze od pozostałych przez co kreska jest wyrazista i zostawia dosyć ostry kontur. Osobiście używam tej kredki raczej do końcowego efektu lub do pokrycia pewnych obszarów. Natomiast są to pastele przynajmniej biel i czerń, które powinny się znaleźć w podstawowym składzie.
Pozostałe pastele mają zbliżoną miękkość i pigmentację. Ponieważ zostawiają mniej wyrazisty kontur, nadają się do tworzenia wszelkich partii gdzie potrzebujemy nadać miękkości w rysunku np.: rysując sierść czy włosy. Często zdarza mi się kreskę pasteli.
Caran d’Acha wygładzić kredką innej firmy, tak by nieco wygładzić kontur, a przy okazji pozostawić intensywny refleks, by efekt był jak najbardziej naturalny.
PANPASTELE
Ciekawa forma pasteli, umieszczona w przezroczystych okrągłych pudełeczkach. Najbardziej sypka forma pasteli, którą nanosi się za pomocą gąbek. Osobiście używam tej formy do robienia tła. Jest to dobrze kryjący pastel, o wysokiej pigmentacji, bardzo delikatny. Wymaga nawarstwienia by uzyskać odpowiedni efekt krycia papieru. Można nim uzyskać bardzo łagodne przejścia, gdyż świetnie się blenduje. Pięknie tworzy efekt ombre, ale też efekt rozmycia tła jaki jest widoczny na fotografiach.
PASTELE OLEJNE
W składzie pasteli olejnych możemy znaleźć spoiwo w postaci oleju lub wosku, glinkę oraz pigment. Spoiwo sprawia, że pastele nie pylą się przy rysowaniu oraz nadają rysunkowi „mokry” efekt. W zależności od proporcji wosku, możemy wyodrębnić pastele olejne i woskowe. Pasteli tego typu nie temperuje się. Są to sztyfty otoczone papierem, który zabezpiecza nasze palce przed zabrudzeniem, ale można go w razie potrzeby łatwo usunąć.
Pastele olejne można zarówno nawarstwiać stosując technikę impasto jak i miksować kolory, co daje efekt jaki uzyskuje się malując farbami olejnymi.
Co ciekawe pastele olejne możemy potraktować po nałożeniu terpentyną, czy innymi rozpuszczalnikami stosowanymi do farb olejnych, gdy chcemy uzyskać bardziej malarski efekt tła, bądź rysunku, jak i łączyć je z farbami olejnymi.
Jeśli chodzi o rysowanie sierści czy włosów, to jak najbardziej jest to możliwe. Stosuje się wtedy technikę zwaną sgraffito, która polega w tym wypadku na wydrapywaniu nałożonych wcześniej warstw pasteli.
Pastele olejne świetnie sprawdzają się na porowatych powierzchniach, tekturach, drewnie czy kartonach, dając bardzo ciekawe efekty. Charakteryzują się wysoką odpornością na światło. Mają intensywną barwę, przez co widać dużą ekspresję w rysunkach.
Warto wspomnieć, że pastele olejne przypadły niezwykle do gustu Pablo Picasso, który gdy nie mógł ich dostać z Japonii, namówił do ich produkcji francuskiego producenta Sennelier’a. Można więc powiedzieć, że powszechna dostępność tych pasteli pojawiła się na rynku na dobre od momentu wyprodukowania ich przez firmę Sennelier w 1949 roku.
PASTELE DO TKANIN
Jest to mało znana forma ozdabiania tkanin, ale na pewno godna uwagi.
Pastele do tkanin można znaleźć w ofercie firmy Pentel.
Można tworzyć nimi oryginalne wzory i rysunki na naturalnych tkaninach tj.: len, bawełna, jedwab. Pastel jest w sztyfcie, ale ma zabezpieczenie w postaci papierka, więc dzięki temu możemy uniknąć pobrudzenia rąk. Można nakładać pastel poprzez szablon, co daje możliwość uzyskania precyzyjnego wzoru. Kolory można też blendować, barwy są intensywne. Proces aplikacji nie jest skomplikowany, polega na nałożeniu pasteli bezpośrednio na tkaninę, po czym na rysunek nakłada się czystą kartkę i przeprasowywuje żelazkiem w celu utrwalenia. Aplikacja jest trwała, a kolory intensywne nawet po wielu praniach.
.
PASTELE WODNE
Pastele wodne to ciekawa forma medium, która podobna jest w procesie kreacji do akwareli. Można całkowicie wymyć lub rozmyć pigment z powierzchni papieru, a tymi w sztyfcie (np. Caran d’Ache) jest też możliwa praca na sucho. W zależności od producenta są to pastele woskowe lub olejne. Palety barw są bardzo różne w zależności od firmy od bardzo intensywnych, po delikatne pastelowe odcienie, które wymagają nałożenia kilku warstw by uzyskać bardziej intensywny efekt. Można je mieszać też z metalicznymi kolorami. Najbardziej napigmentowane są pastele firmy Caran d’Ache, pozwalają one na malowanie na wszystkich materiałach.
Występują w kilku formach tj.: kredka, sztyft czy kostki podobnie jak w akwareli.
Tego typu pastele oferują również firmy tj.: Talens czy Derwent.
PODSUMOWANIE
Cena pasteli jest bardzo różnorodna, w zależności od zestawu i producenta. W większości przypadków możemy skorzystać z zakupu pasteli na sztuki.
Jest to bardzo wygodna opcja bo nie musimy od razu inwestować w drogie zestawy, gdy wykończymy najbardziej używane kolory, jednak jest to na pewno droższa propozycja.
Co najważniejsze, pastele wbrew pozorom są przy ich odpowiednim przechowywaniu, bardzo trwałym medium.
Jak widzicie, pastele można zastosować w bardzo różnorodny sposób, wszystko zależy od naszej kreatywności, więc do dzieła !!!
TUTORIAL ukazał się na łamach 4 numeru KwARTalnika – magazynu dla artystów. Pismo można zakupić w wersji papierowej na Amazonie lub do pobrania w darmowej wersji on-line w poniższym linku:
